 |
Comenius MuseumKloosterstraat 33 1411 RS Naarden 035 - 694 30 45 Bezoek website |
Wie was Comenius
Jan Amos Komenské, zoals zijn Tsjechische naam luidt, werd in 1592 geboren in Moravié, dat toen deel uitmaakte van het Koninkrijk Bohemen. Het was de tijd van de godsdiensttwisten.De familie van Jan Amos was lid van de Boheemse Broederschap, die in navolging van Jan Hus (1369-1415) de zuivering van de kerk nastreefde. Na zijn studie theologie en filosofie werd Comenius in 1616 tot geestelijke van de Broederschap gewijd en aangesteld als leraar en predikant. In die tijd trouwde hij ook.
Vluchteling
De spanning tussen protestanten en katholieken leidde in 1618 tot het uitbreken van de Dertigjarige Oorlog. Bohemen werd in 1620 verslagen en kwam onder heerschappij van de katholieke Habsburgers. Hiermee begon de vervolging van de protestanten. Voor Comenius werd dit het begin van een periode van verdriet en ellende. Hij verloor zijn vrouw en twee jonge kinderen aan de pest en moest zelf vluchten. Zo begon een lange zwerftocht, die pas zou eindigen toen hij in 1656 in Amsterdam als vluchteling gastvrij werd ontvangen door de rijke koopmansfamilie De Geer. Hier kon Comenius zich tot zijn dood in 1670 in alle rust verder wijden aan zijn theologisch, filosofisch en pedagogisch werk.
 |
Comenius is in Nederland vooral bekend als pedagoog, maar voor hemzelf was opvoedkunde vooral een voorwaarde voor wat hij noemde: éde verbetering van de menselijke dingené. Om de wereld te verbeteren achtte hij de juiste opvoeding van de jeugd van essentieel belang. In de scholen moet alles aan allen worden onderwezen, was zijn stellige overtuiging. Daartoe ontwikkelde hij een school- en onderwijssysteem, waarop nog ruim twee eeuwen na zijn dood is voortgebouwd, onder meer door Rousseau, Frébel, Pestalozzi en Montessori. Hij bevorderde het visueel onderwijs, waartoe hij in de jaren veertig van de zeventiende eeuw zijn beroemdste boek Orbis Sensualium Pictus - de zichtbare wereld in plaatjes - schreef. Behalve veel pedagogische werken schreef Comenius boeken over theologie en filosofie. Een dergelijke brede belangstelling en kennis was onder geleerden van die tijd niet ongebruikelijk. Zo bewoog Comenius zich ook op het gebied van cartografie, astronomie, muziek - 'het natuurlijkste in de mens' - talen en geneeskunde.
Comenius en Naarden
Tijdens zijn laatste levensperiode in Amsterdam was Comenius lid van de Waalse (Franstalige) kerk. Na zijn dood in 1670 werd hij om nog steeds onduidelijke redenen die niet meer te achterhalen zijn, begraven in de toenmalige Waalse kerk te Naarden.Zijn graf werd vergeten en verwaarloosd, nadat deze kerk in 1819 werd opgeheven.
Op aandringen van de Tsjechoslowaakse regering werd een onderzoek ingesteld naar de laatste rustplaats van Comenius. In 1929 vonden Tsjechoslowaakse en Nederlandse geleerden de stoffelijke resten van Comenius in de Waalse kapel. De Nederlandse regering restaureerde vervolgens de vervallen en verbouwde kerk, Tsjechoslowakije was verantwoordelijk voor een geheel nieuw interieur. Tsjechische kunstenaars kregen de opdracht om de kerk een waardig aanzien als mausoleum voor Comenius te geven. Onder meer een hekwerk met bronzen beelden, glazen panelen met scénes uit het leven van Comenius en een houten praalhek maken van de 15e-eeuwse kapel een stemmige en indrukwekkende laatste rustplaats voor een groot geleerde. Het mausoleum fungeert tot op de dag van vandaag als pelgrimsoord voor Tsjechen en Slowaken.